Edertasun mingarria

Luang Prabang, Luang Prabang... Hauxe da Lonely Planet-ek toki honi buruz eitten don deskripzioa: "Con una gastronomia y una arquitectura colonial excelentes, esta deslumbrante Shangri La es un lugar tan dolorosamente bello que obliga a disparar la camara en cada esquina... hay pocos lugares en el sureste asiatico que alberguen una sintesis tan especial, mezcla de elegante sofisticacion y encanto preterito".

Oso idilikoa, guk ordea beste dekripzio bat eingo genioke... Giro erabat okzidentala, hotel eta restaurante lujosoz beteta, frantses semijubilatu mordo bat erreka ertzen ardo kopa batekin, aurrez beste toki batzutan hippie-z jantzitako gazte "motxilero" pilloa modu kamaleoniko batez inguru pijo berri honta egokittuta, ta dana garesti. Kaleko postutatik hasi ta hostaletaino. Burgesiaren oasia Laosen erdin. Egie da etxetxo ta kaletxo oso polittek darela, baino eso de "dolorosamente bello"... Mas bien "Bellamente doloroso: tan bello, que te hacen pagar hasta que te duela". Gure begitara behinik behin, leku bat turismoari gehiegi saldu ta bertako izaera guztiz galtzen dunean Luang Prabang sortzen da.

 Luang Prabang-ea bidian

Vang Vieng-etik bertara bidia earra izan tzan, batetik, iparraldea sartzen ai ginan ahala, paisaia gure inguruan nola zihoan aldatzen somatzen gindoazelako, mendiyak, bejetaziyua, tarteko komunidade txikiyak... asko gozatu gendun bistakin... Bestetik, gindoazen furgonetillan ustekabian 3 monje budista ere sartu zitzaixkigun gure entretenimenturako. Gidariyak aurreko 3 axientu libre uzteko esan zigun bidaiari Vip-ak zetoztila gurekin eta.. bide erdin 3 kalboxo naranja igo zitzaixkiunen furgora konturatu ginan zein zian pribilejiatuk. Gu jende seriyuak izango ziala pentsatzen ta, bai zea, earra katxondeua. Dirudinez, probintziko mojeen ordezkariyak zian, Luang Prabang-ea zijuaztinak harreman batzuk in ta kulturizatzea. Errepide ordu luziak haiekin berriketan pasa genitun, parre earrak botaz. Garai modernuak ere iritsi diala Laosea ta monjian eztia atzian gelditzen ez, selfiyak atea ta atea ean iphone puxkakin, youtuben zezkaen bideo batzuk ere erakutsi zizkiguen, telebista lokalak monjeen bizitzai buruz in zizkien elkarrizketa batzunak... zeinek esango luke! Oso ondo pasau gendun egiya esan, oain feizbuken lagunak gea.. jejeje

Ditxosozko herrira aiau ta leku guztitan bezela, lehenengo einbeharra lo lekue aurkitzea. Ezinezkoa ematen zon. Hostal basikonak 100.000kip-etik gora, normalen, 60.000kip ordaindu deunen. Horri gehittuta bero izugarri hori eta motxilak bizkarren... desesperazioa. Asko kosta ta gero, 80.000kip-etan gela oso txukun bat aurkittu gendun, giroa etzan beste munduko ezer, baino dana ezin da eskau! Behin situauta, txokok ikustea. Giroa asko gustau etzitzaigun arren, egie da oso ondo zaindutako etxek darela, koloretako lorez beteta, harrizko kaletxo estuk... Laos erdin burbuja mouko bat da, emateu bapaten Frantziko herritxo tipiko baten zarela. Argazki kamara hartu ta kaletan galtzeko inguru ezinhobea da.

 

Ingurutan e toki polittek dare, esateako, "Kuang Si" parkea. Bertan urjauzi bat dau baino 10etako Txinoz betetzen omen da ta motoa inun baino garestiko zeon, beraz, Volaben-en ikusitako urjauzi eder denan oroitzapenekin geatzea erabaki gendun. Ikusteko beste gauza kurioso bat, goizeko 5:30tan monjek itten duen limosna eskea da. Kalek monje ilara luze-luzez betetzen die, ta baztarretan jendea exeitzen da arroza eta antzeko ofrendak eskeiniz. Espektakularra omen da ta izugarrizko gogoa genduken hori ikusteko, baino toki hortako desmotibazion eraginez, ez gendun adoreik izan goizeko ordu hoietan jeikitzeko... Bai hiri hontako egonaldie desastroso xamarra izan da.

 Esaera budista...

Beste plan bat, erreka bazterreko taberna baten jarri ta ilunabarrai beida Lao zerbeza hotz bat eratea da. Baino hortako re kaka, zerbeza hoien prezioa ikusita gogo guztie juten zan. Zarauzko malekoia Laos-en, hoixe zan. Tragotxo bat hartzea bezelako gauza xinple bat, bi orduko odisea bat bihurtzen zan, autza ta honea taberna merke baten billa. Azkenen bai, bigarren eunen, ordu ta piko bueltaka ibili ta gero, kaletxo bat billau gendun nun zerbeza merke zeukien bi taberna zeren, Luang Prabang-en bertako jendek eamandako negozio bakarrak gure ustetan. Momentuik onena orduntxe bizi izan gendun, presaik gabeko hizketaldi luze ta sakon hoiekin, bi kale gorago genduken burgesiaz ahaztuta.

 

 

Zerbait destakatzekotan, gaueko janari azoka aipauko genduke. Gaueko merkatu pareko kaletxo baten, 15.000kip-etan (1,5e) bol txiki bat zuk aukerautako janez bete ta afaltzeko aukera zeon, dena bejetarianoa ta aukera zabala. Jana hotza baino goxoa, gomendagarrie. Bertan, Berlinen bizi zan Murtziako tipa bat ta beste Argentinar batekin tertulin afaldu gendun, gure bidaiai, iraganai, jatorriri, proiektuei... buruz hitz einez. Haiek ere pixkat lekuz kanpo sentitu zianez herri hortan, gustora gu bezelako beste bi hanka-beltzekin topatu izanaz.

Hoixe Luang Prabang-ek eman diguna: pelikula batentzako dekoratu bezela kristona, baino giro ta kalidad- precio aldetik dezepzioa, horren haria desmotibazio pixkat e bai, herrialde hain merke baten turistei hainbeste diru atea nahi izatea... frustrantea momentu batzutan. Gainea, Laoseko leku eder eta majikona bezela izendatzen due, oso injuxtuki gure ustetan, eta horrek espektatibak oso altu jartzea bultzatzen du. Nahiko argi ikusi deu, herri hontan kanpotarren hainbeste negozio, hostal, finean inbertsio eonda, tamainako promozioa itten zaiola. Una turistada, halare, pasadatxo bat ittea gomendatzen deu.

Baino ez gaittezen dramatiko jarri, momentu onak re eon die ta! Gainea, krisi txiki honek, gauzei alde ona beiratu behar zaiela erakutsi digu, harri azpitan xarmaik ba ote den bilatzea, tarte batez norbaittekin izandako elkarrizketa batek euna alaitzen dizula baloratzea, eta batez ere holako kontraste zatarrek, beste leku xumeago batzuk nola gehio edertzen dittuzten kontuatzea. Hau atzen utzi ta gure altxorra billatzeko asmotan, Laos-en benetako esentzie, hurrengo herria goaz energiaz beteta. Bidea beti ezta perfektue ta holako esperientzingatik ez balitz, ez genuke jakingo altxorrak behar bezela apreziatzen. Aber ba topatzen deun! 

Merkexurren> 

.Hostala "Soutikone"> 80.000kip gela bikoitza (8e) 

.Vang Vieng- Luang Prabang autobusa (5h)> 90.000kip bakoitzak (9e)

Falang-engandik ihesi

 

 

Laosen Falang deitzen digue turistei, giriyai. Earki ikasi deu hitz hori azken eunetan, izane, geldialdi hontan, Laosen giri gehien dauden herriyan eon geala uste deu, Vang Vieng-en. Vang Vieng-en, gainea, eztao eozein giri mota, oso giri espezimen autoktonua da: parrandazale desfasatua, eun osua erdi biluzik, hippiz mozorrotuta, hankutsik ta katxiya eskuan builaka dabilen hoitakua. Energumeno bezela ere ezaguna, molde berian inda daude danak, ta ingles australiano itxi guayapa hortan hitz eiten dizue ' hey guys au yu duin men?' ta estilo hortako esamoldeekin. Ta zerta etortzea honea hainbeste giri? ba betiko praktikez aparte, drogau, mozkortu, desfasau ta ean arten apareau (guri re itia gustatze zaixkiunak), 'tubing' izeneko kirol bat praktikatzea.

Tubing deritzo: furgoneta baten mendiyan gora 4km iyo ostian, flotadore donuts haundi hoietako baten uzte zaituenen zu, zure kuadrilla ta beste 50 falang, ta berriz errekan bera herriraino flotatzen jeixtian graziyai. Baino kirolan bean dibersiyuaz gain badaka beste aliziente bat, izane, errekan ertzetan txiringito ta tabernatxo inprobisatu mooordo bat dao, zeinetan geldialdiyak iten jute zean. Erreka poteua, alegiya... Gainea, tabernatxo bakoitzak, joku ezberdinak dazka, tranpolinak, tirolinak eta era guztitako ur jolasak eta droga propiyuak oparitzeitue.... kixton manbua.

Praktika honi buruz asko entzun deun arren, ezta izan inundik inoa Vang Vieng bixitatzeko gure arrazoia. Txoko polit pillo bat dazka ta lasai eoteko aukera ematen dun tokiya re bada. Mekong ibaiak herriya bitan banatzeu. Alde batian, taberna, denda, postutxok ta herriya daude. Bestian, bungalow-k ta lasaio eoteko tokiyak. Guk errekako alde lasaien nahiko urrunduta geatzen zan bungalotxo bat hartu genun ta hantxe pasa dittugu bost egun patxaroso, bistaz disfrutatzen, bestiak beste.

 

 

 

Inguruk kristonak dia, mendi pilo bat daude, ta lautada ta errekatxo arten bizikletaz exploratzen ibiltzia gozada bat da! Hoi bai dauden bidiak guk uste aurreneko gizakik sortutakok diela, ziharo eskasak. Hautsez beteta ta ipurdiko minez bukatu arren bere graziya dake.

 Aizkorri? iruitu...

Holako batetik jun ginan blue lagoon deitzeioen lakutxua ikustea. Zazpi kilometro ein da gero aiau ginen domingeroen oasira. Bai bai, lehenengo aldiz igandek jai zeuzken jendea eun pasa bat itten ikusi gendun. Musika tope, taldetxo bakoitze bere janari ta trastekin, errekan jendea bainatzen...

Han pixkat saltseau ta txoko lasaiagon baten bila galdu ginen ta mendian gora zeon beste errekatxo bateko beste oasi baten bukau genun, oainguan guretzako bakarrik! Bueno ta han ibiliko zien sugezar ta bestelako zamorro guztintzat... bainua berdin berdin hartu gendun..

Ta eun pasa eder hori ta gero, herriko erreka bazterrea todoterrenok garbitzea. Musika, bainutxo ta zerbezaz lagunduta, noski. Bainu esaten detenen, jaboi, txanpu, erropa ta guzti e, gauzak ondo ein behar die!

Hain herri parranderoa izanda, ezin geau ba parrandaik inbe, hori bai, de bajo presupuesto hemen dana bezela. Lao Lao botella bat erosi (bertako arrozezko likore tipiko bat), Sprite haundi bat, limak, izotza, pare bat azukarillo lapurtu, ta dana prest gure litrok itteko. Bungaloko terrazatxon jarri ta musika entzunez Lao Lao mojito pilla earra eran ginuzten!

Kriston desfasatue espero gendun arren, toki honen beste aurpegie aurkitzen jakin deu, bere alde lasaiez gozatzen. Tubing-e beste bateako utzi beharko deu, hala re, eztakigu beste aukeraik izango dan. Legek asko aldatzen ai die, falang bat baino gehiok istripuk izan dittuztelako, bi hildako re izan die

Hala re, Tubing-akin edo gabe, merezi do Vang Vieng-en pare bat eun pasatzek. Bagoaz Luang prabang hiri mitikoa.

Merkexurren>

.Bungaloa (Sivilay)> 60.000kip gaueko (6e)
.Lao Lao botella> 10.000kip (1e)
.Bizikleta alkilatzea> 10.000kip bakoitza (1e)

Gero arte!

Pakseko inguru lasai eta ederrak utzi ta Laos-eko hiriburu dan Vientiane-eako prest gea. 10 ordu iraungo don gaueko autobuse hartu ta a ze sorpresa! Kriston ohiak, manta ta almuhada ta guzti. Etzan inundik inungo lujoa, baino beste batzuk baino hobea bai. Aldameneko bikote ingles batekin hizketalditxoa euki ta gero, laixter hartu gendun lo, moton eindako bueltai esker. 

Begik iriki ta bertan genden, bost minutu pasa izan balie bezela. Vientiane hirie nahiko lasaie da ta eztauke ezer haundik ikusteko, ezta itteko re. Bertakoen bizimodua gertutik ikusi ta pixkat integratzen saiatzeko aukera polita. 

Tenplo ta budak ikusten agobiau be, lenengo aldiz norbeak bere buruntzako eun bat hartzea erabaki gendun. 3 hilabete baino gehioz luzatzen ai den bidaia hontan, eunero batea eotek noizbehinka arnas pixkat hartzea eskatzen du, pertsona indibidualak geala gogoratzeko bada ere. Horreatik, ta gure harremanen osasunentzat ona izango zalakon eun batez bereiztea pentsau gendun. Bakoitzak beretzat denboa lasai hartzea sudur puntan jartzen zaitzaigune itteko. Hala ba, goizen goiz siamesak bereizteko operazio konplexua ein ta hantxe jun ginen bakoitza kalen alde banatatik. A la abentura! 

Ta ze in gendun? 

Nik, Goierri aldeko nexkatilak, kalen eskubialdetik hasi non ibilbidea. Platanozko batido bat hartu ta goize pixkat esploratzaile modun pasa non. Kaleetatik galdu nitzen, nundik nebillen arrasto haundik gabe. Tarten merkatu bat ikusi ta denda batzuta sartu nitzen. "Ikusi beharreko" tenplo hoietako batzuk re pasa nittun. Earki izerdittu ondoren, txoko merke ta bentiladoredun bat aurkittu ta hantxe bazkaldu non nere arroz platera. Siesta garaie aiau zan ta bero horrekin, ze hobea arbola bateko itzalpen lasai eotea baino? Okurrittu ta ein, toalla ta nere abalorio guztik hartu, ta parke berde berde batea jun nitzen. Hantxe musika entzun ta pultxerak itten pasa non ordu bete inguru. Bapaten, bi neska gazte laosiana ta mutil bat gerturau zien pultxeranganako kriston interesakin. Mutilek inglesa zekinez, pixkat hitzeitten eon ginen ta azkenen neskatako bati pultxera oparittu nion. Argazki pilla bat atera zittuzten nekin ta byebye. Segidan, handik paseon zebillen beste laostar bat, baita re pultxerai beida ta hizketako gogokin. Halaxe, inglesa praktikau ta denboratxo batez entretenittu ginen. Elkarrizketa erdin argazki bat eakutsi ta maderoa zala esan ziten. Madre de dios... byebye. Ta hau jun bezain pronto, indiako bat, ai ama ke estres, zenbat jende! Hura re hizketako kriston gogokin, euskeraz hitz batzuk erakutsi, nik indiakok ikasi... xelebrea situazioa. Txiringito guztie jaso ta Manu Chao entzunez, kriston roio onakin, ibaiertzetik paseotxo bat ematea jun nitzen ilunabarrakin batea. Eguzki erraldoi naranja naranja. Aurikularrak kendu, ta musika zuzenen entzun bezain pronto, taberna hortako norabidea hartu non, hankak lokatzez bete, ta balada laosianok gitarraz lagunduta entzun nittun garagardo beltz bat eranez. Afaltzeko ordue aiatzekin batea, hostal aldeako intentziokin mahaitik altxa, ta Chikagoko bat hizketan hasi zitzaiten. Horrekin re hitzein in behar ba!jaja. Kriston eun soziablea desdeluego. Gero gaueko merkatutik bueltatxoa ta afaltzeko postutxo bat aukerau non, juxtuki, Jonek aukerauko zona nere ustetan... to be continued... 

Maddi-ri elkarrizketa jajaja

Ni berriz, kostaldeko mutikua, kalian ezkerraldea ttipi-ttapa abiatu ta mapaipe kaletxotan galdu nitzan. Nexka gazte politt batei platanozko batido ear bat eosi ostian, atso zar batei 5 pastelito eosi nixkiyon merke-merke, ta horrekin laosiano baten moun goxo gosaldu. Kaliak earki pateau ta goizeko merkatura iritsi nitzan, nahiko hutsa iruitu zitzaitena portzierto, ta han batekin ta bestiakin berriketan jardun. Supermerkatu erraldoi bat in berri diyoe azoka zarran albuan ta etxekoandre danak petralduta dazkae! Hala ba supermerkatu buelta re itia erabaki nun konparatzeko ta nere harridurarako edifiziyo itsusi hua jendez beteta zeon... ai ai ai. Handik, tenplo txiki pare batea sartu nitzan ta itezun beruakin, frexkura bila aireakondizionau potentiena zun txiringuan sartu nitzan jatea. Geo ziberretik buelta in, bloga pixkat egunerau ta hostaleko txino batekin berriketan bukau nun. Nere eun des-siamesaua zan hartaz bakarrik gozatu nahi nunez, enitzan asko luzatu orientalakin. Kontuau nitzan espezie hontako pertsonan bat ezautu ber detela nere bidaian, ta inber dixkioten galdera danak in, ulertze Gehio paxiau, izozki bat, liburu denda baten kuxkuxeau ta ilunabar gorri batek harrapau zin malekoian. Gabeko merkadilluan 4 buelta in ostian, goierrialdeko neskatillakin topau nitzan afaldu nahi nun postutxuan. 

Hiri hontatik destakauko gendukena, Mekong ibai ertzeko ilunabarreko giroa izango litzeke, ta baita ilunabarra bea re. Egie esan, inoiz ezteu ikusi Cambodia ta Laos-ekoa bezelako ilunabarrik, eguzkie erraldoia ikusten da ta izugarri naranja. Igual giro okzidentala pixkat faltan botatzen deulako gustau zaigu hainbeste. Jendea paseatzen, footing itten, futbolen jokatzen.... 

Oso tipikok dien gauzak re badare, adibidez, kale erdin montatzen dittuen aerobik klasek. Uain dala hamar urteko musika makineroa tope jarri, irakasle bat dana ematen ta mikrofonillotik builaka ta egurre! Bate lotsaipe danak saltoka ta eskuk moittuz, egie esan orokorren eztie oso onak ta grazi haundie itten due... Klasek edozeinentzat librek dienez, nire hantxe jarri ta pixkat tontona itteko aprobetxau non Jonek atzekaldetik momentue inmortalizatzen zon bitarten.

Asko gustau zitzaigun baita re gaueko merkatuko giroa ta izozki hura, mmmm. Ta ostalen Camerundar gizon kuadrilla batekin goiza berriketan eta eztabaidan pasatzea. 

Ikusi "beharreko" gauza hoietatik, tenplu batzuk ta Pha That Luang stupa famosoa bixitau genittun baino etzigun ezerrek inpresionau. Ez ginen inoa sartu ze pau in behar zan ta etzon merezi, edo kanpotik hori iruittu zitzaigun behintzet. 

Ba hauxe hiri hontako bi eunetako egonaldie, ezer berezik inbe baino gustora pasa deun denboa. Harremanakin experimentau ta zilborestea 24 orduz mozteko froga ere gustatu zaigu! Oroigarri bezela, dendatxo bateko jabek oparittu zigun postala daukeu. Valentzin bost urtez bizi izandako Laosiana bat zan, ta ingurukok ginela jakin zonen, emozionauta ta gustora, opari bat ein nahi izan zigun han momentu oso onak bizi izan zittula ta... Bakizue, hemen danantzat espainolak gea nahizta esplikatzen saiatzen gean. 

Proxima estacion... esperanza (eta Vang Vieng). 

Merkexurren> 

.Hostala, "Dakha"> gela doblea 70.000kip (7,7e) 

.Tuk Tuk bat> 20.000kip biona (2,2e) 

.Vientiane-Vanh Vieng autobuse> 50.000kip bakoitzak (5,5e)