Xaguxarren bizimodua

Lau orduko autobus bidaia ta zaparrada baten ostian, Siem Reap-etik Battambang-ea iritsi gea. Urte berri txinatarran eun haundiyan biharamuna izanik, giro arraro xamarra aurkitu deu Thailandiakin mugan daon hiri Cambodiar hontan. Kale hutsak, itxitako dendak, petardo soinuren bat... beste 2 egunez luzatuko dan egoera, jaialdi honekin batea 3 euneko oporrak hartze baititue, beti re, ahal dutenek.

Itxita!!!

Herri haundi baten itxura dakan hiri hau lasai tankerakua da. Ez genduke esango turista askoik iriste danik honeaino, beraz, oaingoz bertako biztanleek jazteue kaleko panorama, leku askotan gertatzen eztana. Ibai ertzetik eta bere bi 'psar' edo merkatutatik bueltaxka in, ta eroso sentiarazi gaitu lekuak. Ostatua ere bela topatu deu, Koh Rong-eko laun batek gomendatutako lekuan izenaz erraz akordatze baiginan: Tomato. 4 bat euro kostatu zaigun ta bidaia osuan izan deun gela merkiena dan hontan gauzak utzi ta kanpoko exerlekutan exei orduko jun gea ezautzen hostala eramateun familiko kidiak. 

Nexka txiki bihurriyena etorri zaigu aurrena, ibili juxtu juxtu iteana baino beriak eta bi iten pasatzeuna eun osua, etxeako moukua, xinpatika hutsa. Atzetik, enana hoi kontrolatu nahian, ta bide batez pixkat amorratu, bere 10 urteko osaba. Gero, osabaren osaba dan mutil gazte kojo irripartsua, etxea eamango genduken beste bat. Honen anaia, nexka txikiyan ahizpa dan beste ume txikiyo batekin. Ta beste hirugarren anai bat ta bere emaztia, gutxi gora bera kotarrua kontrolatzeuenak, emakumia, urrengo lau eunetan jaten emangoigun kozinera jatorra. Etxeako beste bat, etzaixkiu danak maletan kabituko. Ta holaxe, pixkanaka, haren ahizpa, ta 3 katu re ezautu itugu, zein baino zein itsusiyouak. Kontuatu gea herri hontan beste planik aurkitze ezpadeu re, terrazan exei ta nahiko trajin badeula. Kurioxua da, herrialde habetan lan ta bizi espaziyo berian iteuen hortan, nola bukatzezun pixkat bertako familiyan parte izaten, ta beaien bizimodua gertutik ikusten. Earra da.

Kaleaka abiatu, ta ezautzia falta zitzaigun herriko azken personajiakin gurutzatu gea. Buila batez bereana juteko agindu digun 3 urteko nexka txiki polit bat. Bere aman kaleko dendatxuan bakarrik dao, une honetan bertako etxekoandre bakarra da, al loro. Ahuian zekan txiklia 3 zatitan banatu ta konpartitu nahi izan du gurekin. Keinu argi bat in ostian, txikle zati epela ahora sartzeko konpromezuan ikusi gea. Ezin ezetzik esan, eztigu ulertu nahi bere bekainek adierazteiguen bezela ' ze osti ai zeate, txoakei gutxiyo ta sartu ahura, janakin ezta ta jolasten'... entendido mi sarjenta. Gu fiebre amarillan kontrako indiziyuak hartzen ta oain txikle puta batek akatu ber gaitu. Bolita bat in ta gure abilidade guztiyakin, ta Txan magoaz akordatze ginana praktikan jarriz, ahora eramatian itxura inda hor ai gea oaindik eskuan peatuta dakaun txiklia jaten ai geanan itxura iten. Umia ordia eskura beira. Negoziyo bat eramateko gai dan 3 urteko umia ezta tonta. Eskura seinalatu du, kaka, harrapatu gaitu. Pare bat mugimendutan despistatu deu, se lo ha komido kon patatas. Eskerrik asko nexka txiki ze goxua daon. A bai? ante la duda, ahutik txiklia atea ta kaleko zerrikei guztiyakin jolasian ibili dian ta txikiyak diruditen arren, Cambodian daon giri batei aste beteko diarrea eragin diezaioketen eskuakin luzatu, ta beste 3 zati atea ditu minimo Boomer kilometrikua izan ber zun karamelotik. Oainguan largak emateixkiyou, eskerrik asko beteka earra dakau. Parre txiki batzuk eta hakun tom tom (eskerrik asko) batzun ondoren buelta erdiya hartuta genekanian, han jun da nexka txikiya korrika bere negoziyuan barrukaldea, eta salto batian atea da....... txikle pakete batekin!!! ta gu dudetan jartzen ume baten saltzeko gaitasuna. Ulertu deu, jenerua probatuarazi nahi zigun erosi baino lehen.... parre batzuk in da kalea bidia hartu deu. Pena ezteula urteko saltzailiakin argazki bat atea...

Herriko txoko gehio ezautu ta afaltzeko munduko leku merkiena topatu deu, 3000riel-egatik (75xentimo) jate deun kaleko postutxua. Afaitan ai geala, postutxotako kozinerei pare bat izotz zati eskau dixkieu, Maddik Siem Reap etik dakartzan pikadura arraro batzuk sortutako irritaziyuak pixkat kalmatzeko. Egiyaesan, pomada ematen aste bete ginduazen arren, eztue asko hobetzen ta nahiko itxura exkaxa dake. Lapiko arten zebiltzan 3 etxekoandriak juntau ta hankei beira aurpegi arraruak jartzen hasi dia. Uiuiui ke mala pinta, a esta le keda poko bezela interpretatzeitugun esaldiyakin marmarrian dabiltza. Bakoitzak teoria ezberdin bat kontau digu khmerrez, gure ondoko mutil gaztiak larri antzea itzuli dizkiunak. Ezteu eze ulertzen, baino atso xalabardera habek akojonatu gaituenez, urrungo eunen meikura jutia erabaki deu. Oain hasteia konplikaziyok, seguruakin kontaktau ber, azaldu, anbulatoyon bat topau....

Segurokin kontaktatzea errexa izan zan, gainea telefonotan xentimoik gastaube, email bidez. Hospital bat aurkittu ziaten baino Siem Reap-en zeon ta inundik inoa ez gendun berrize toki berdinea bueltau nahi. Kaka pixkat emanda gero, gure hirin bertan zeon hospitale baten izena eman ziguen. Eskerrak! Tuk tuk bat hartu, berta iritsi ta hospitaleko atea zeharkatu bezain pronto, danak nere beida...pasillotan zebiltzan meikuk, rezepziokok, erizainek, itxaron gela osoa...ai ama, oso grabe eongo naiz! Han jun nitzen rezepzioa, Ana Obregon aireportun bezela, jendea eskibatzen. Ta okerrena da, nere inflamazioa asko jetxita zeola, baino lasai, teatro pixkat ein ta argazkik erakutsita, justifikauta. Ordu erdi beandugo, hantxe neon odol analixik itteko prest, hasi aurretik erdi mareauta... bueno, azkenen alergia bat izango zala ta pastilla batzuk eman zizkiaten. Dana primeran ta tratua ezinobea.

Eta txupa sangre batzutatik, beste batzutara. Hurrengo eune xaguxarran eune izan zan. Moto bat alkilau ta inguruk eta bertako izaki xelebre batzuk bixitatzea jun ginen.

Tenplo batzuk ikusi, bertako umekin jolasen ibili ginen. 

Ixkutaketan...

Beste behin, bertako umeez maiteminduta...

Ta gero, zuhaitz batzuan bizi dien xaguxar frutajale erraldoi batzui bixita ein genien. Earra arratoi puxkak, danak buruz behera txintxilika. Noizbehinka Camboyano batek txalo jo ta han ateatzen zien hegan, ordun konturatzen ginen ze haundik zien, hegok zabal zabalik zeuzkiela.

Eta xaguxarrekin jarraituz, gure moto eskursioa kobazulo batzutan bukau gendun. Bertatik, ilunabarrakin batea 4 milioi xaguxarretik gora atetzen die danak batea prozesion janari billa. Kristona da, inpresionantea. Lehenengo bat, gero bi, gero bost... ta bapaten urtarrileko manifa zirudien.    

Ta horrela, Battambangen, xauxar, banpiro ta bestelako personajillo arten emango diou bukaera etapa Cambodiar honei. Eun bat bueltan Siem Reap-en ein ta autobus baten, Laos-eko muga zeharkatuko deu. Sentsaziyo ezinhobia ta esperientzi ahaztezina herrialde honek uzten diguna. Bidian ezautu ditugun danek, eunak euren konpainiakin alaitu dizkiutenak eta batez ere cambodiar biztanliak dia lurralde hau aberats egiten dutenak. 

Eunen batian berriz zuen irriparre alaiekin eta ume sen inozente hoien goxotasunaz gozatuaraziko gaituzuelakon, milesker Cambodia!

Merkexurren>

.Tomato hostala> 4S gela doblia

.Meikuari bixita. kontsulta, analisiyak ta medizinak> 30e